Tijdens de raadsvergadering van vanavond, woensdag 27 november, hebben de VVD en Lijst Schouten een reeks vragen voorbereid voor het college van burgemeester en wethouders over de verlenging en uitbreiding van de opvang van asielzoekers op het KMar-terrein in het Borrebos. Volgens beide fracties wordt de gemeenteraad systematisch buitenspel gezet en is van ‘tijdelijkheid’ allang geen sprake meer. Hoewel hun vragen op punten terecht zijn, lijkt de motivatie van beide fracties vooral ingegeven door een principiële weerstand tegen een AZC in Baarn. Dit contrasteert met de zorgen van Behoud het Borrebos, die gericht zijn op natuurbehoud en zorgvuldige ruimtelijke ordening.
De vragen van de VVD en Lijst Schouten richten zich op de groei van de opvang: van 50 AMV’s in 2022 naar 175 nieuwkomers (AMV’s en nareizigers) in de komende jaren, samen met plannen voor starterswoningen op hetzelfde terrein. Ook Behoud het Borrebos maakt zich zorgen over de impact van deze ontwikkeling, maar vanuit een fundamenteel ander perspectief. Het terrein, eigendom van MeyerBergman Erfgoed Groep (MBEG), wordt in samenwerking met het COA ingezet voor een grootschalige AZC.
Met de nieuw afgegeven vergunning, die de opvang tot 2032 verlengt en de weg opent naar een mogelijk permanent AZC, vervaagt het tijdelijke karakter volledig. Het project legt een steeds grotere druk op het beschermde natuurgebied, dat onderdeel uitmaakt van het Natuurnetwerk Nederland (NNN), en bedreigt de ecologische en ruimtelijke balans in het gebied in hoge mate.
Grootschalige verstedelijking in strijd met Omgevingsverordening Provincie Utrecht
In 2022 en 2023 kozen wij er bewust voor om ons stil te houden. Destijds ging het om een tijdelijke noodvoorziening, en wij wilden vermijden dat onze kritiek door tegenstanders van opvang van asielzoekers zou worden misbruikt om onderbuikgevoelens te voeden. Maar nu de situatie dreigt uit te groeien tot een langdurige en mogelijk permanente intensieve herbestemming, kunnen wij niet langer stil blijven. Dit besluit tast niet alleen de natuurwaarden van het NNN-gebied aan, maar schuift ook eerdere aankondigen over het tijdelijke karakter van de opvang terzijde.
De Omgevingswet geeft het college de bevoegdheid om zelfstandig, zonder inspraak van de gemeenteraad, een afwijking van de bestemming toe te staan voor maximaal tien jaar. Het besluit om de opvang tot 2032 voort te zetten rekt deze grens tot het uiterste. Wat begon als een tijdelijke voorziening, verandert zo in een langdurige herbestemming van een beschermd natuurgebied.
Daarbij achten wij het besluit in strijd met de Utrechtse Provinciale Omgevingsverordening (IOV), die slechts kleinschalige verstedelijking toestaat in landelijke gebieden zoals het Borrebos. De Raad van State heeft in een eerdere uitspraak expliciet gewezen op de noodzaak om dergelijke ontwikkelingen strikt kleinschalig te houden. In haar oordeel verwees de Raad naar de ‘Leidraad behoud door ontwikkeling op historische buitenplaatsen’, waarin het bestemmen van een koetshuis bij een woning op een buitenplaats voor kantoordoeleinden wordt genoemd als voorbeeld van een kleinschalige ruimtelijke ontwikkeling.
Het plan voor het KMar-terrein, met een grootschalige opvangcapaciteit van 175 nieuwkomers en de toevoeging van starterswoningen, staat in schril contrast met dit voorbeeld. De omvang van de geplande ontwikkelingen overschrijdt ruimschoots de grens van wat binnen de Provinciale Omgevingsverordening als kleinschalig kan worden beschouwd. Dit maakt het besluit juridisch en ruimtelijk uiterst problematisch en moeilijk te verdedigen.
Wat dit besluit extra wrang maakt, is dat het college het door Behoud het Borrebos aangedragen alternatief, de voormalige ziekenhuislocatie Maarschalksbos binnen de bebouwde kom, volledig heeft genegeerd. Dit alternatief zou de natuurwaarden van het NNN-gebied hebben beschermd en bovendien beter hebben aangesloten bij bestaande voorzieningen.
Commerciële belangen boven natuur
Zorgwekkend is dat de VVD en Lijst Schouten volledig voorbijgaan aan de cruciale rol van MeyerBergman Erfgoed Groep (MBEG). Deze projectontwikkelaar heeft met het COA een lucratieve overeenkomst gesloten, waardoor een tijdelijke noodoplossing is verworden tot een structureel verdienmodel voor een commerciële partij, terwijl het natuurgebied de lasten draagt van deze winstgerichte aanpak.
De voortdurende uitbreiding van de opvang en de geplande bouwactiviteiten leggen steeds meer druk op flora, fauna en de infrastructuur van het beschermde bosgebied, waardoor de natuurwaarden naar de achtergrond verdwijnen ten gunste van commerciële en beleidsmatige belangen.
Conclusie
Hoewel de VVD en Lijst Schouten terecht vragen stellen over transparantie en besluitvorming, lijken hun zorgen vooral voort te komen uit een bredere weerstand tegen de vestiging van een AZC in Baarn. Dit staat in scherp contrast met onze focus op natuurbehoud en het zorgvuldig beschermen van het Borrebos als onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN).
Het besluit van het college om de opvang op het voormalige KMar-terrein uit te breiden laat zien hoe tijdelijk beleid kan verworden tot een langdurige herbestemming. Terwijl MBEG financieel profiteert, draagt de natuur de last. Het Borrebos wordt gedegradeerd tot een economische melkkoe, terwijl betere en meer geschikte alternatieven worden genegeerd. Wij roepen het college en de gemeenteraad op om werkelijke prioriteit te geven aan de bescherming van dit unieke natuurgebied. Het Borrebos verdient behoud, geen uitverkoop.
Kees Koudstaal
Zie ook: Made by Holland voorbij, Borrebos opnieuw onder vuur