Made by Holland voorbij, Borrebos opnieuw onder vuur

In een interview met RTV Utrecht kondigt Maya Meijer-Bergmans vandaag aan dat het ambitieuze project Made by Holland definitief is gestrand. Dit besluit volgt op de vernietiging van het bestemmingsplan door de Raad van State begin 2024. Hoewel de eigenaresse van Landgoed Paleis Soestdijk blijft volhouden dat haar plannen vol goede intenties zaten, heeft de MeyerBergman Erfgoed Groep (MBEG) de ondergang van het project volledig aan zichzelf te wijten.

Na de aankoop van het landgoed in 2017, voor de door henzelf vastgestelde symbolische prijs van slechts 1,7 miljoen euro, breidde de MBEG het oorspronkelijke plan immers aanzienlijk uit. Naast een grote hotelvoorziening en een auditorium werden meer grote evenementen en veel meer woningen gepland dan oorspronkelijk bedoeld. Deze uitbreidingsdrift leidde tot grote zorgen over de leefbaarheid voor omwonenden van het paleis en zou bovendien grote schade toebrengen aan de natuurwaarden van het landgoed. Vanwege de negatieve impact op natuur en milieu besloot de Raad van State dan ook het bestemmingsplan resoluut te vernietigen. Een beslissing die duidelijk op het bordje van MBEG ligt: een typisch geval van ‘eigen schuld, dikke bult.’

Nieuwe plannen, nieuwe controverse

Na de door haarzelf veroorzaakte tegenslag richt de MBEG haar verdienmodel nu op de vestiging van een asielzoekerscentrum (AZC) op het voormalige kazerneterrein van de Koninklijke Marechaussee (KMar-terrein), midden in het kwetsbare Borrebos. Momenteel worden daar, met toestemming van de gemeente Baarn, tot eind 2024 al 152 asielzoekers opgevangen. Wethouder Mark Eijbaard (PvdA) laat via RTV Utrecht weten dat de gemeente Baarn momenteel onderzoekt hoe de opvang kan worden uitgebreid in combinatie met woningbouw. Ingeval het COA eigenaar wordt van het KMar-terrein kan volgens de wethouder de opvang tot 2055 worden voortgezet. Wethouder Steven de Vries (GroenLinks) laat weten dat daarbij wordt gekeken naar het zogenoemde ‘Utrechts model’ waarin asielzoekers samen met jonge starters worden gehuisvest. Volgens de doorgaans goed geïnformeerde Gooi en Eemlander zou er in dat geval sprake zijn van opvang van 175 asielzoekers en Baarnse woningzoekenden.

Gevolgen voor natuur

Behoud het Borrebos stelt nadrukkelijk dat de uitvoering van de plannen voor de permanente huisvesting van asielzoekers en anderen een ernstige bedreiging vormt voor de natuurwaarden van het Borrebos en zijn omgeving. Dit bosgebied maakt deel uit van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en valt onder het ‘landelijk gebied’ van de provincie Utrecht, waar strikte regelgeving geldt om grootschalige verstedelijking te voorkomen. Hoewel het plan uitgaat van het gebruik van bestaande bebouwing op het voormalige KMar-terrein en eventuele nieuwbouw via het ‘rood-voor-rood-principe’ zal worden gerealiseerd, leidt het intensieve gebruik dat gepaard gaat met grootschalige bewoning ons inziens tot een onaanvaardbaar hoog verstedelijkingseffect. Dit staat haaks op de Provinciale Omgevingsverordening, die binnen het landelijk gebied uitsluitend kleinschalige ontwikkelingen toestaat die geen negatieve impact hebben op de natuurwaarden en het landelijke karakter van het gebied.

Alternatieve locaties genegeerd

De stichting benadrukt dat zij niet principieel tegen de opvang van asielzoekers in Baarn is. In 2022 en 2023 heeft zij zich bewust niet uitgesproken tegen de opvang van eerst 50 en later 90 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) op het KMar-terrein. Deze opvang werd nadrukkelijk als tijdelijk gepresenteerd, en de stichting wilde niet bijdragen aan de negatieve sentimenten die ook in Baarn leven ten aanzien van de opvang van asielzoekers. Haar huidige bezwaren richten zich specifiek tegen de permanente aard van de opvang, die ook in strijd is met de oorspronkelijke bestemming van het terrein. De erfpachtovereenkomst uit 1948, opgesteld door koningin Wilhelmina – in 1986 herbevestigd door koningin Juliana – bepaalde immers dat het terrein, na gebruik door de Koninklijke Marechaussee, moest worden teruggegeven aan de natuur.

Al in een vroeg stadium heeft de stichting de gemeente gewezen op een reële alternatieve locatie: het voormalige ziekenhuis Maarschalksbos aan de Molenweg. Deze locatie, gelegen binnen de bebouwde kom van Baarn, biedt niet alleen betere toegang tot voorzieningen voor asielzoekers, maar ontziet ook de natuur in het kwetsbare Borrebos. Desondanks heeft de gemeente Baarn deze optie afgewezen, hoewel een tijdelijke bestemmingswijziging, zoals eerder toegepast bij het KMar-terrein, hier eveneens mogelijk zou zijn geweest. Volgens de stichting lijkt de toestemming van de gemeente voor de keuze voor het Borrebos vooral ingegeven om de MBEG te pleasen. De lucratieve overeenkomst met het COA levert de projectontwikkelaar aanzienlijke inkomsten op, zogenaamd noodzakelijk voor de restauratie van Paleis Soestdijk.

Naar de rechter

Het wachten is nu op een definitief besluit van het college waarin de door de MBEG en het COA gesloten overeenkomst voor de permanente(re) vestiging van een AZC op het KMar-terrein wordt bekrachtigd. Onder het motto: “Het is tijd dat de exploitatiehonger van MBEG wordt begrensd, en dat dit unieke gebied de bescherming krijgt die het verdient,” zal de kwestie worden voorgelegd aan de bestuursrechter in Utrecht en indien nodig aan de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Kees Koudstaal

Dit schrijven de:

NOS

Gooi en Eemlander

Baarnsche Courant