De MeyerBergman Erfgoed Groep (MBEG) is niet van gisteren. Zo heeft de projectontwikkelaar ten behoeve van de instandhouding en het beheer van zijn landgoed Paleis Soestdijk twee stichtingen opgericht. Aan beide is door de Belastingdienst de status ‘Algemeen nut beogende instelling’ (ANBI) verleend. Kennelijk maakt vigerende regelgeving dit soort voor de paleiseigenaar voordelige constructies mogelijk, maar er moet wel sprake zijn van transparantie en daar schort het aan.
Op zijn website meldt de landgoedeigenaar dat ten behoeve van de instandhouding en het beheer van zijn cultureel erfgoed Paleis Soestdijk twee algemeen nut beogende instellingen in het leven zijn geroepen. De Stichting Publiekpresentatie Paleis Soestdijk kent als doel ‘de publieksopenstelling van de monumenten en de historische gebouwen van Paleis Soestdijk, inclusief de monumentale tuinen en het bos’. De Stichting 200 jaar Koninkrijk Paleis Soestdijk richt zich voornamelijk op ondersteuning van de instandhouding van en investeringen in Paleis Soestdijk.
De projectontwikkelaar laat op zijn website weten, dat de Stichting Publiekpresentatie Paleis Soestdijk haar doel ondermeer tracht te verwezenlijken door het organiseren van ‘geldwervende evenementen en projecten in welke vorm dan ook’. Over hoe die inkomsten worden verzameld meldt de website van de MBEG:
a. exploitatie:
– de verkoop van toegangskaartjes tijdens reguliere openingstijden voor het paleis en de tuin alsmede de opbrengsten ter zake van het parkeren.
– het organiseren van rondleidingen aan groepen zowel tijdens als buiten reguliere openingstijden;
– zaalverhuur van ruimten in het paleis of andere monumentale gebouwen aan groepen die tevens de mogelijkheid hebben het paleis en/of andere monumentale gebouwen te bezichtigen;
– het organiseren van exposities;
– verkopen in de museumwinkel.
b. subsidies
c. donaties
d. legaten
Binnenharken
Mocht u denken dat de MBEG in zak en as zit na de vernietiging van het Bestemmingsplan Landgoed Paleis door de Raad van State dan heeft u het mis. Het tegendeel lijkt eerder het geval, want er breken financieel zonnige tijden aan voor de landgoedeigenaar. Die vraagt immers geen nieuw omgevingsplan aan voor het landgoed. Zo hoeft de MBEG niet te investeren in de nieuwbouw van een hotelvoorziening op de tegenover het paleis gelegen locatie langs het Baarnse Bos. Ook de bouw van een auditorium in het paleispark is geschrapt en hoeft er niet te worden geïnvesteerd in het optrekken van tijdelijke paviljoens. Zo bezien kan de MBEG zich volledig focussen op het binnenharken van inkomsten uit het voor de ANBI-stichting bedachte exploitatiemodel.
Restauratie Paleisgebouw
De MBEG heeft laten weten dat er na komende zomer gestart wordt met de restauratie van het paleisgebouw. Nu het plan Made by Holland van de baan is kan worden volstaan met een aanzienlijk kleinschaliger restauratie c.q. verbouwing van het paleis dan eerder aangekondigd. Er kan immers worden afgezien van de realisatie van een nieuwe uitbouw voor de entree aan de achterzijde van het paleis en andere verbouwingen, die eerder nodig waren om de oorspronkelijke uitgangspunten van plan Made by Holland in het paleis onder te kunnen brengen. Van het eerste klimaatneutrale paleis ter wereld zal al helemaal geen sprake meer zijn. De projectontwikkelaar zal zijn pijlen alleen nog richten op de restauratie van het paleis. In een rapport van de STAB wordt een restauratiebedrag genoemd van iets meer dan 8 miljoen euro, terwijl er een provinciale subsidie is toegekend van 4 miljoen euro.
Kostendragers genoeg
Tot voor kort liet de MBEG steevast weten dat de restauratie van het paleisgebouw alleen mogelijk was met de opbrengsten van woningbouw in het Borrebos. Nu die kostendrager door de uitspraak van de Raad van State uit zicht is geraakt, is er een andere manier bedacht om het in het Borrebos gelegen voormalige kazerneterrein van de Koninklijke Marechaussee uit te melken. Sinds 2022 worden daar alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s) opgevangen. Was er aanvankelijk sprake van de opvang van 5o amv’s voor de duur van een jaar, later is die termijn verlengd met nog eens een jaar voor 90 amv’s. Nu liggen er plannen klaar voor de opvang van maar liefst 152 amv’s. Zo kan de Stichting Publiekpresentatie Paleis Soestdijk een jaarlijkse vergoeding tegemoet zien van een kleine 2.5 miljoen euro. (152x€45×365= € 2.496.600). Naast de door de Provincie Utrecht toegezegde restauratiesubsidie zullen er ongetwijfeld nog meer subsidiebronnen door de algemeen nut beogende instelling worden aangeboord. Medelijden met de projectontwikkelaar is hier dan ook niet op zijn plaats.
ANBI-stichting schiet tekort
Om zicht te geven op de inkomsten en uitgaven van ANBI-stichtingen moeten er actuele financiële jaarverslagen met baten en lasten op de websites van die instellingen worden gepubliceerd. Wat dit betreft schiet de Stichting Publiekpresentatie Paleis Soestdijk tekort. Immers, voor zover kan worden nagegaan voldeed die stichting voor het eerst én het laatst in 2018 aan die verplichting. Belangrijk is ook het antwoord op de vraag of de stichting, nu er van uitrol van het plan Made by Holland over het Landgoed Paleis Soestdijk geen sprake meer is, nog langer geldt als een algemeen nut beogende instelling.
Het behoeft geen betoog dat Behoud het Borrebos tevreden is met het voornemen van de MBEG vooralsnog af te zien van nieuwbouwactiviteiten op het landgoed. Het ‘vooralsnog’ biedt echter geen garantie voor de toekomst. Alertheid blijft dan ook geboden.