Hanneke Sevink is bestuurslid van de Werkgroep Roofvogels Nederland. Zij kent het Borrebos al jarenlang op haar duimpje en is actief lid van de initiatiefgroep Behoud het Borrebos. Lees haar bijdrage over een van de bewoners van het bedreigde Borrebos. (De foto hierboven is van een onbekende fotograaf. Als hij/zij zich meldt volgt naamsvermelding)
Waar leven en broeden sperwers?
Sperwers (accipiter nisus) kun je overal in Nederland vinden, van uitgestrekte bossen en open cultuurlandschap tot midden in de stad. Vroeger zaten ze alleen in bossen. Maar dat is nu heel anders. In bos neemt de dichtheid af. Het is daar gevaarlijk geworden met de komst en uitbreiding van boommarters, haviken en buizerds. In plaats daarvan duiken ze steeds vaker als broedvogel in dorpen en steden op. Daar is het veiliger; geen hongerige havik in de buurt! Veel mensen weten niet dat ze bij het uitlaten van de hond in het stadspark vlak langs een sperwernest lopen. Vaak ook kiezen Sperwers een broedgebied vlak naast de bebouwde kom. Ze leven dan toch nog in het bos en tevens vlak naast het dorp waar voldoende eten te vinden is. Zo ook bij de Sperwer van het Borrebos. Daar kan hij broeden in het naaldbos dat hem voldoende dekking biedt omdat de bomen redelijk dicht op elkaar staan.
Een sperwer in de tuin
De Sperwer is een echte tuinvogel geworden. Dat komt door al die merels, mussen, vinken en meesjes die wij naar onze tuinen lokken met struiken, bomen en fraaie gazons. ’s Winters voeren we al die vogels met zaad, vetbollen, pinda’s, broodresten en wat niet al. Sperwers zijn dol op dat kleine spul. Klinkt er vanuit de tuin fel alarm van de vogeltjes die in wilde paniek alle kanten uitstuiven, kijk dan snel naar buiten. Goede kans dat een sperwer zijn slag probeert te slaan! Heeft hij een zware prooi geslagen, dan wordt deze vaak ter plekke geplukt (veren uittrekken). Wie regelmatig vogels in de tuin voert, heeft een grote kans óók een sperwer op de voertafel te krijgen. Het voeren van zangvogels in de winter helpt dus indirect sperwers aan voedsel. Een prachtige kans een echte roofvogel van dichtbij te bekijken.
Grootteverschil
Mannetjes en vrouwtjes van de sperwer verschillen enorm in grootte: de vrouwen zijn bijna twee keer zo zwaar als de mannen. Het is dus logisch dat ze niet hetzelfde eten. De kleine man (160 gram zwaar) jaagt vooral op vogeltjes van 15 tot 50 gram (mussen, mezen, vinken, roodborstjes, dat werk), de grote vrouwen (tot 300 gram zwaar) kiezen vaker voor vogels van 50 tot 250 gram (Turkse tortels, lijsters, spreeuwen, gaaien).
Jachtwijze
Sperwers kunnen op verschillende manieren jagen. Maar altijd gaat het om een verrassingsaanval. Soms vliegt een sperwer laag over de grond zodat hij bijna niet opvalt. Andere keren stort hij zich met hoge snelheid op een groepje vogels. Of hij overvalt vogels vanuit een hinderlaag. Als ze hun slachtoffer niet meteen te pakken krijgen, zetten ze de achtervolging in. Driest jakkeren ze door bosjes heen, of tussen bomen door, achter hun prooi aan. Ze zijn enorm snel en wendbaar. Met hun lange poten kunnen ze bovendien haakse grijpbewegingen maken, zodat ze met hun naaldscherpe klauwen toch nog een wegschietende prooi kunnen vastgrijpen. Als het moet klauteren ze zelfs door dichte struiken achter een weggedoken vogeltje aan.
Hun normale vlucht is rustiger en te herkennen aan de afwisseling van een paar snelle oppervlakkige vleugelslagen en een korte glijpauze.
Populatie
In Nederland leven ongeveer 3000-3600 paartjes. In de winter komen daar wintergasten bij en zijn er zo’n 10.000-15000 individuen. Een deel van onze eigen Sperwers trekt naar het zuiden.
De afgelopen jaren wordt steeds duidelijker dat het niet goed gaat met de Sperwers. Het aantal gevonden nesten slinkt in sneltempo, en het broedsucces (het aantal nesten dat lukt en het aantal jongen dat uitvliegen) daalt sterk. In grafiek hieronder zijn de gegevens tot 2016 zijn verwerkt. De trend in in de jaren daarna tot en met 2020 loopt verder naar beneden.
De Sperwer heeft alle steun nodig die hij kan krijgen. Het beschermen van het broedgebied is daarbij essentieel!
