Op woensdag 22 januari 2025 besprak de Utrechtse Statencommissie Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen een memorandum met informatie over de ontwikkelingen rondom de opvang van asielzoekers op het voormalige kazerneterrein van de Koninklijke Marechaussee (KMar-terrein), grenzend aan het landgoed Paleis Soestdijk.
Het onderwerp dat tijdens de Statenvergadering op tafel kwam was, mede op verzoek van de Partij voor de Dieren, geagendeerd. Hun fractievoorzitter, Anjo Travaille, zette helder uiteen waarom het nieuwe plan van de MeyerBerg Erfgoed Groep (MBEG) opnieuw op een mislukking lijkt af te stevenen bij de Raad van State. De volledige bespreking van het onderwerp is via deze link terug te zien (agendapunt 14).
Uit de beantwoording door GroenLinks-gedeputeerde Huib van Essen kan worden opgemaakt dat Gedeputeerde Staten (GS), net als het Baarnse college, de plannen van de MBEG en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) volledig wil ondersteunen. Van Essen herhaalde de mantra van de MBEG dat de herontwikkeling van het voormalige KMar-terrein noodzakelijk is om het paleis te restaureren en daarmee het cultureel erfgoed te behouden. Behoud het Borrebos stelde al eerder vast dat dit door de MBEG graag gehanteerde argument niet op feiten berust. In 2021 rapporteerde STAB, dat in opdracht van de Raad van State een vooronderzoek uitvoerde, dat de restauratie van het paleis iets meer dan 8 miljoen euro zou kosten. Daarnaast was er een subsidie van 4 miljoen euro beschikbaar. Met deze financiële middelen en gelet op de extreem lage aankoopprijs van het landgoed, slechts 1,7 miljoen euro – een fractie van de door de rijksoverheid strikt geheimgehouden marktwaarde – moet de MBEG in staat worden geacht de restauratie zonder verdere opbrengsten uit het voormalige KMar-terrein te realiseren.
Provinciale regels en juridische obstakels
Daarbij is verstedelijking in het landelijk gebied volgens de provinciale omgevingsverordening nadrukkelijk verboden. Dit geldt in tegenstelling tot de bewering van gedeputeerde Van Essen ook voor bouwactiviteiten onder het zogenoemde rood-voor-rood-principe. De verordening gaat immers niet alleen over nieuwbouw, maar ook over het gebruik van bestaande gebouwen. In haar uitspraak bij de vernietiging van het bestemmingsplan voor het landgoed Paleis Soestdijk in januari 2024 verwees de Raad van State expliciet naar het bestemmen van een al bestaand koetshuis op een buitenplaats voor kantoordoeleinden. Dit illustreert de beperkingen die de omgevingsverordening oplegt. Opmerkelijk gegeven is bovendien dat er in de omgevingsverordening nergens over het rood-voor-rood-principe wordt gesproken. Er wordt slechts verwezen naar ‘rood voor groen’-constructies om stedelijke bebouwing toe te staan in ruil voor ontwikkeling van natuur.
Hoewel Van Essen stelt dat GS en de gemeente Baarn streven naar een omgevingsplan dat bestand is tegen juridische toetsing, valt nog te bezien of dat daadwerkelijk het geval zal zijn. Behoud het Borrebos is er in elk geval van overtuigd dat een nieuwe gang naar de Raad van State opnieuw kansen biedt om ook dit natuurvijandige project definitief tegen te houden.
Ten overvloede…
In een eerder stadium heeft de stichting Behoud het Borrebos het binnen de bebouwde kom gelegen voormalige ziekenhuis Maarschalksbos aangedragen als alternatieve opvanglocatie. Deze locatie vormt een realistisch alternatief en tast de natuurwaarden van het Borrebos, dat onderdeel is van het Natuurnetwerk Nederland, niet aan. Het college heeft deze optie echter niet serieus overwogen.
Kees Koudstaal, voorzitter
Zie ook: Utrechtse Staten bijgepraat